ENSELAN INDUK

By A. Alexander Mering

Tu…, kekura’ mala nalan, mala nalan pali’ tintieng nurang tipan duduok baya’ tua tipan, duduok nselan, apai ngega’ tu agi’ cipeng, tupai nguieh paut dugieh, nguieh tungul kayu manieh, setueh mengelieh memadu labang, apai galai begawai iai, ngiga’ lebai daun bandung, apai ili’ jawa blengi’ ngiga’ cabi’ kanmpi’ sang, apai pulai kejong nganyong duduok biduuk uan ncalang, taruoh ngiasai nok apai, tedangisai penerebai buruong, kayoh tecat ruai ngansat mudiek Skapat munyi tangkap ikan jelang, nadai lama nganja’ kepala’ ujung, datai kepengkal kejuong betancang jalang sampan bandong, niju nalan lantang, simpau nema’ pakak ladong, tangkin isau mpesau’ jelang, kuuit sumpit banang tibong, titi jalai lendat rambang, kedu’ mungu’ nyumbu’ mpurung, ngemieng tintieng pengilieng kajang paut bukit tingi’ pucuong, datai ketepian apai bayan mani’ nyelam pelantebong, denyau luncat niki’ kedarat melieng sirat lamar dagang, makai ngkulau lamar angong, ambung biah kupah kaban seluang, suruk ketakong tunsung angong, tiki’ tanga’ seribu tengkang, jengkau lalau tengkang ujong, denyau tingkap tutur atap, tepan sayap burong layang, denyau nsuruk blayar bubok baka telok mua trenang, ngemeng dindieng ngireng kajang, titi tempuan pungang lesong, kait keisau mpesau gelang langan sumpit banang tibong, tukang pintu bandir tapang, dengkah tama’ kebilek depungang padong, dengkah kema’ nimpang malang ragi adai penyau santong, penyau mayoh, penyau rigang, tebang kayu lamba’ gelieng kejong ningang kayu nsungat, kubanyema’ tutok cipieng, baru sida’ betutok pulut, tutok lia’ pungang lesong, nyagu kealu tebelian, tiang debab daun capan, landong pantap takang daun ubah pantai sigai pingai jaong, dengkah ketinga’ dengau sengang, dengkah sadau dengau parong, dengkah detikal mua tibang, tiga malam beayam terenong, debantai kenyai Indai Abang, adai bulu mayau lampong, adai bulu mayau belang, tusok silu’ mali makong, dancau palau kemarau panjang, tangi ngakeh panyai betampong, ciping rangkai nu’ Indai Abang, laba kedara Indai Bendong, sumai nyai ngelalai terong, dengkah terigai pingai jaong, dengkah ketikau mua tibang, tiga malam degayam, lindong, debantai kenyai Indai Abang, debacepi’ Indai Lalau tingi’ asai muanyi’ madu rangong, denyau desa melalau rinda asai gula tebu jengang, mpurong teterenong dancau palau kemarau panjang, kami ngakeh panjai tampong, tutok liok lesong trentang, tutok bayah pelampegong, totok bayah pelalansam, dingka tanyi’ kewi nakuong pulut manyuoh tenyau brigang, tenyau dega’ tenyau santong, tebang kayu lamba’ ngilieng kayu nsunut, ujung ningang kayu legai, tuga tuba ngatoh denyai nutuok cipeng, betutok pulot, ngetok denyai debasumai, denyau nyumai ngelalai terendong, meapi genti manuk gilang, tungi’ lansi’ tikai landong, tesai menyai Indai Abang, Bini lansi’ deIndai Bendong, dengkah tajau, naga tiga puloh tiga, netai nyata langkau bentang, dengkah ketajau lumat dempat puluh empat, utai nungkat mua penukang, dengkah ketajau nulaban enam puluh enam, besa lentam manuk sabong, dengkah ketajau manuk tujuh puluh tujuh, utai mayoh tenyau berigang, tenyau nyangka’ tenyau santong, tenyau mayuh, tenyau rigang, tebang kayu lamba’ legai ujung ningang kayu maba’, udah ngatoh denyai rumai baru apai dekangega’ pegela’, nuapai nyura nanga dua buri duara pati’ pangang, nu’ apai nimba’ nanga nema’ bulih belida’ belakang dungkong, nu’ apai mukat nanga sekapat bulih jelawat bekuai jarang, nu’ apai nakan nanga senangan bulih tuman sejengkal tampang, kisai jala pantai landong kait kirit rabai jengang, tumok ketok dua rumbong, tancang cirak tubang gilang, berukut nyangkot derumbang betong salai rangkai dadang, buntak nanyang seduai bumbong peja ada melah bengang nu’ apai pulai kejong melanjong dudok bidok ruang jawang, kayoh unsai nu’ apai beka ngisai penerebai burung, nyau ticap pulai ngansat munyi tangkap ikan jelang, lamba’ nganja’ pala’ ubung, datai pengkal kejong betancang, jelang sampan bandong, nuju depu malam lantang, simpau numa’ paka’ ladong, tikal lamar deni kajang, tangkin isau legau jabong, san ngentu’ nturan layang, titi jalai lendat lentong, kedu’ mungu’ nyumbu mpurong malang, titi panti kena’ lumpong, datai ketepian apai bayan mani nyelam pelampegong, denyau luncat niki’ kedarat peling sirat lambar dagang, matang dirau lamar landong, buah pelepah sabang suang, surok takong tunsang rangong, tiki’ tanga’ seribu kengkang, jengkau lalau tunsang, ujong gurut belayar, bubok baka kerot’ mua niang dinyau ngeming dinding laban pugong titi, tempuan ngaleng ngengan nyuku jarang, dengkah kema’ paka’ ladong, salai adai mayoh brigang, tenyau mayoh, tenyau santong, tenyau nyangka’, tenyau rigang, tebang kayu lamba’ maba’, ujong ningang kayu legai, nu’ apai nubah ngega’ ula’ baru sida’ ka’ nanji kegawai, apai nanja’ temawai lama’ ngiga’ sela’ nenyau uman, apai gawai temawai tuai, apai tangkai pinang kedundong, apai nueh kalam babeh ngiga’ sireh, betumok takang, ngatoh bunyoh sabu tekuyong, mira’ singkap ka’ madah ngabang, padah tengan tipan daun, datai gentong, tipan niang tabang padah kelandau sungai rakong, datai gentong relubok tibang, padah kelemai ngau langai sungai sebakong datai segempong temawai pisang, padah kenua dekabetong, datai gempong rurang, ala’ sungai purang, padah kekitai sungai sebumbong, datai kegempong sungai seluang, padah keurat batu nudong, datai gempong nanga tambang, padah gemu’ kayu dujong, datai gempong sidak sawang, padah ngkirap sungai sebusong, datai gempong relempa’ sakijang, padah mpanang ngau lubok baliong, datai gempong utemawai lalang, temuai datai mayoh btugong, derebah kepasah lampan sengang, sua’ tepa’ dumba’ tabong, sintak renti babi belang, dengkah duan rebungang lesong, kueit sumpit banang tapang, penamteran dekadumbong, dayang berang babi belang, tunu guru apai betong, tetak punga’ capan sengang, sumai nu’ nyai ngelalai cundong, bantai trigai pingai rajang, dudok duncul demigong, tumpu batu mesai tibang, tikop caup lubok rebong, patong jengau tajau bujang, patong dengau tijak tebang, kayu lamba’ legai ujung ningang kayu nebu, nu’ apai tika’ udah nyadi gawai minyau jari tungul antu, dikarau nyera buah minyau jari deraja kala sepit dua bealu-alu, dekarintau terumbu’ tanah, minyau jari di’ tedong kaca, nyawa tebisa pandai mabu dekarong, dekaliga minyau jari telanying dayang, diwong gumu-gumu, dika’ dengau dara pelempah, minyau jari raja buaya, brunda’ damba’ ngau sega’ sekayu, dekalubok pepah ranah minyau jari raja Juata tuan muda nincang rampang, nu’ akar guru deka Bukit pucung laba’, minyau jari deremaomg sana padong kongkong selikong selikut batu deka takang bina raya, minyau jari Dayang Lemia matenyunga’ ke anak ngkak debajela’ pala’ madu mena nuan demena nengah, minyau jari Sinau Ala diau datau pucok kayu deka langit maba-aba, minyau jari Sempendai Lima dentak betang mangkang lawang bintang telu deka madang resan mala, minyau jari di’ Kamba’ badapantaeh mata ngelala mensia laban antu tebang kayu lamba’ negu ujong ningang kayu tuba debajadian jari kanan, minyau tangan de tungul antu, sigi’ ngami’ sebuah kana, deka mungu’ rugu’ betong kaki gili buloh jani, minyau jari bedi’ lajang nu’ Inaei Bendong sakai untong Ijau Layang deka leba’ pala’ ngemarong pama’ letu’ penumoh padi, minau jari medi’ juak Pantak Mayang deka Bukit ningi’ tuncong mpangau tekan teran rugi, minyau jari medi’ Bana balun dinga anak dinga nantieng gelang dika batu tujoh rangong kaki diri batu desengkuji, minyau jari medi’ endo’ pisang ketu’ dayang Kumang ia’ sagu’ indu’ mulong tepa’ mila’ melawi aji, minyau jari medi’ nyai selambai nantai Inaei Abang dekiara’ tingi’ bungkong tempuor burong bala’ kasi kuet sumpet banang tapang, tebang kayu lamba’ tuba ujong ningang kayu nebu, bejadian jari kanan, minyau tangan sebuah kana sigi’ ngami’ tungul ratu, minyau jari di’ Ratu Jatun dalam dan ngapong luyap rindang tuan deburong bayan mani’ nyelam te agi’ lelam deba tengan dalam nyadi, minyau jari di’ Ratu Iba’ tumeh alah laswan ulat tinadebai’ kemenua bukai makai langai mandai buli, minyau jari di’ Ratu Jutan bini pengiran dananga mensilat jaong-jaong di’ ngapoh ranbong dudok nyungkong dasampan bandong, menong-menong, menong ujong di’ Randau padi, minyau jari di’ ratu Indong te’ dumong besebong basapat indang keran di’ burong bayan jadi nakan di’ sampai dagendong di’ renti babi, tebang kayu lamba’ tebu ujong ningang kayu kumpang bajedian jari kanan, minyau tangan tungul ratu sigi’ ngami’ tungul dayang, minyau jari dayang Jaloh mindah jaoh kemenua bukai ngemai’ bini tujoh menyadi’ tengau ngisi’ kana karan, minyau jari di’ Ratu sugah mulah tanah bayah pelantang nempa’ ai’ kena’ teriti’ ujang, minyau jari Ratu Dayang ibut ngintup Langit mikal bidang lempa’ tawang bintang tangkong, tebang kayu lamba’ kumpang ke ujong ningang kayu legai kayu ungit dejadian jari kanan, minyau tangan tungul dayang sigi’ ngami’ tuai pandai malit palit penyuan ntipan tua tengan tipan miang palit tikau sida’ Randau diau datau lubok tibang palit pandai sida’ ungai malai langai kempai pasang, palit panyong sida’ betong re umah lumpong sungai purang, palit tibai sida’ matai buma ngimbai makai langai sungai seluang, palit pajak sida’ ulak buma napak nanga tambang, palit tepat sida’ ngkirap rentap tempat lempa’ kijang, palit pansu’ sida’ jelemu’ buma berugugu’ ngau sida’ sarang, tebang kayu lamba’ legai kayu ungit ujong ningang kayu penok kayu pinsi’ bejadian jari kanan, minyau tangan tuai pandai malit ke menyadi’ darah manok ngau darah jani’ ngidup matok ati’ sempidan didup jani’ ati’ lanu’ tenda’ pureh dengau betan adai pureh dekanselan nadai ligi’ uai mani’ kena’ nangkar utai merap bangkai kuku’ suti’ mungu’ adai anak kuku’ kumpang, bangkai lanangai suti’ lebat adai anak landak ngibun bangkai rusa’ suti’ lempa’ adai anak rusa’ lalang, bangkai tajang titi’ lebang, adai anak tajau makang dalam kampong, bangkai luai suti’ katai ruai nangai balai lantang pena’ bangkai jani’ siti’ ai’ adai anak babi belang nadai pureh jengau betan nadai pureh nyau baka nselan nadai midi ketau’ mandie, nadai meangkat ku tau’ merap didup manok besai indu’ tikau jarum kalam kerungan, deberi’ umpan padi pandan, didup jani’ mesai randok, cupai carok kalam pagar asi-asi deno’ jari seram keagi’ ngaci meri’ umpan tenjak pureh tengau beka nselan tanyak pureh tengau betan, tanyak pureh tengau blaban tenyak nangkam keutai ngeram tenyak nyidi ke utai mani’ deka tipok darah manok nyadi carok lubok lebang, di’ ka’ mani’ darah jani’ nyadi ai’ tengau titi’ ujong deka’ nyunga’ dai’ tangka’ nyadi segara’ tingka’ ruang canang deka’ lepoh dai’ angoh nyadi ipoh ngluncor denyalungang, deka nyelam dai’ beram nyadi tandan ….(kutipan mantra enselan indu' ini diambil dari penutur bernama Iting, 55 tahun, Dusun Mengerat, Penelitian Tenun Ikat Dayak Kalbar,7 Maret 2000)
Next Post Previous Post
No Comment
Add Comment
comment url